Meditatie, 28 augustus

Niet maakbaar

Eergisteren las ik een recensie van een boek over de Stoa dat pas verschenen is: ‘Op weg naar vrijheid. Stoïcijnse teksten voor tijden van crisis.’ Het uitgangspunt van de stoa is: over de omstandigheden heb je geen macht, maar je bepaalt wel zelf hoe je die omstandigheden tegemoet treedt. Als je tegen je lot in opstand komt, bezorg je jezelf veel pijn en verdriet, maar als je je lot omarmt, vind je innerlijke rust (Trouw, 26-08-20).

Gisteren stond er een opinieartikel in het ND (27-08-20) met een pleidooi voor ontspanning. De schrijver signaleert het streven naar maakbaarheid in onze samenleving, waarin je verantwoordelijk bent voor je eigen geluk en waarbij perfectie hoog in het vaandel staat. We leven in een prestatiemaatschappij én in een preventiestaat, waarin we er alles aan doen om het leed te voorkomen.

De schrijver pleit voor de kunst van het loslaten, ‘gelatenheid’, de dingen laten zoals ze zijn zodat er ruimte komt voor vrijheid, voor ‘leven van wat komt’, ruimte maken voor de mogelijkheid dat de dingen ons ‘toevallen’. Juist dan vind je gemeenschap, broederschap, solidariteit.

Mooie woorden. Wie wil er geen innerlijke rust en ontspanning? Maar hoe maak je dat concreet? Een overbelaste zorgmedewerker wil graag rust, maar er is een tekort aan personeel. Een van de oplossingen voor dat probleem is om van parttimers fulltimers te maken. Daar gaat de rust en de ontspanning. Moeten we dan accepteren dat niet iedereen de zorg kan krijgen die hij of zij nodig heeft?

En hoe moet het met de coronamaatregelen? Moeten die afgeschaft worden zodat er weer meer contact mogelijk is, en zijn de risico’s ons lot (in de taal van de Stoa), of het gevolg van het loslaten van het maakbaarheidsideaal? Moeten we wat vaker het bekende gebed om kalmte bidden? ‘God, schenk me kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, moed om te veranderen wat ik wel kan veranderen, en wijsheid om het verschil hiertussen te zien.’

Dat vind ik wel het lastige:

Reinhold Niebuhr
God, grant me
the serenity to accept the things I cannot change,
courage to change the things I can,
and wisdom to know the difference.

Een veelgebruikte Nederlandse vertaling is:
God, schenk me
kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,
moed om te veranderen wat ik wel kan veranderen
en wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

Dick Mak